پرسی زمانی دایکی لەگەڵ ژمارەیەک نووسەر و وەرگیڕ

21 فێڤرییەی هەموو ساڵێک رۆژی جیهانیی زمانی زگماک یان زمانی دایکی یە و بە بایەخەوە چاو لەو رۆژە دەکرێ.

گرنگی و بایەخی زمانی دایکی لە چ دایە و ئێمە وەک نەتەوەی کورد دەبێ چ بکەین بۆ ئەوەی لە ژێر هەژموونی داگیرکەرانی کوردستاندا پەرە بە زمانی دایکیمان بدەین، ئەو تایبەتمەندییانە چین کە لە زمانی کوردیدا هەیە و دەبێ کاریان لەسەر بکرێ بۆ ئەوەی وەک زمانێکی زیندوو لە گشت بوارەکانی هزر و بیرکردنەوەدا کاری پێ بکرێ؟

بۆ وەڵامدانەوەی ئەو پرسیارانە، ڕای کۆمەڵێک نووسەر و مامۆستای شارەزا لە زمانی کوردیم وەرگرتووە.

ئامادەکردنی: جەمال نەجاری

"پێش تەرەبوونی مریەم و بەردبارانی دۆعا”

جەلیل ئازادیخواز

پێش ئەوەی فیشەكێ

بتەقێ ،

من دەمزانی ئێمە هەر

دەكوژرێن !

پیش ئەوەی كەسێك

خۆی بادا ،

من دەمزانی ئێمەهەر

دەفرۆشرێن !

مێژوو یان نۆستالژیای دووره‌وڵاتی

خوێندنه‌وه‌ی کۆچیرۆکی ''ئێواره‌ی شار، به‌رهه‌می فه‌ڕوخ نیعمه‌تپوور''

ساڵح سووزه‌نی

sozeni@yahoo.com

پاتبوونه‌وه‌ی مێژوو له‌ وێنه‌ی خه‌یاڵینی منداڵ- باوکێکدا که‌ م/ ن بم:

ره‌نگه‌ زاڵمانه‌ترین خوێندنه‌وه‌ی ده‌قێکی ئه‌ده‌بی (به‌تایبه‌ت کۆچیرۆک) خوێندنه‌وه‌یه‌کی سه‌رپێیانه‌ بێ بۆ ترنجاندنه‌ نێو بابه‌تێک به ‌ناوی پێشه‌کی.. بۆوه‌ی زۆربه‌ی پێشه‌کییه‌کان هه‌وڵی ئه‌وه‌ ئه‌ده‌ن پیشزه‌مینه‌یه‌کی (که‌ هه‌ڵبه‌ت به‌رهه‌می پێشزه‌مینه‌ی نووسه‌ری پێشه‌کیيه‌که‌یه‌) ئاماده‌ و حازروبزر بۆ خوێنه‌رانی دیکه‌ی داهاتوو ساز بکه‌ن و، پێش له‌ خوێندنه‌وه‌ی ده‌قه‌که‌ بیکه‌ن به‌ قوڕگیاندا... ئه‌مه‌ش نه‌ک هه‌ر به‌ر به‌ ئاوه‌ڵابوون و کراوه‌یی ده‌ق ده‌گرێ و، هه‌وڵ ئه‌دا سه‌ره‌گوریسی مانایی و بووتیقایی تێکست به‌ره‌و ڕه‌هه‌ندێکی تایبه‌ت ڕاکێشێ و مه‌ودای ڕه‌هه‌نده‌کانی دیکه‌ی لێ وه‌رگرێته‌وه‌.. به‌ڵکو ئه‌و زوڵمه‌ش ده‌رهه‌ق به‌ خوێنه‌ری مامناوه‌ند ده‌کا که‌ ناهێڵێ به‌شداری سازکردنه‌وەی‌ مانایی و پێکهاته‌یی و جوانییاسيی ده‌قه‌که‌ بێ و وه‌ک خوێنه‌رێکی چالاک هه‌ڵسوکه‌وتی له‌گه‌ڵ بکا..

دیمانەیەك لەگەڵ نووسەر و وەرگێڕ رەزا شەجیعی

سازدانی: شەریف فەلاح

 شەریف فەلاح: كورتە مێژووی زمانی كوردی چۆن پێناسە دەكەی، رەگ و رەچەڵەكی دەچێتەوە سەر كام یەك لە بنەماڵە زمانییەكان، خاڵی جیاوازی و هاوبەشیان لەگەڵ زمانی فارسی كەلە ناوچەیەكی جوگرافیایی هاوبەش دان، كامانەن؟

رەزا شەجیعی: سەبارەت بە بەشی یەكەمی پرسیارەكەت:

كەونینەناسان، شارستانیەتێكی مرۆڤایەتیی هاوشێوەی دێرینیان بەرچاو كەوتووە، كە دوای تەواو بوونی چەرخی تازەی بەردین، لەسەر رووبەرێكی زۆر بەرفراوانی سەرزەمینەكانی جیهانی كۆندا بڵاو بۆتەوە. لێرەوە زانایان گەیشتوونەتە ئەوەی بڵێن هەبێ‌‌ و نەبێ‌ ئەم شارستانیەتە چۆن هاوشێوە ‌و یەكە، دەسكردی یەك گەلە. لەگەڵ لەبەرچاو گرتنی ئەوەی شوێنەوار ‌و پاشماوەكانی ئەو شارستانیەتە هەر لە هیندوستانەوە بگرە تا ئەورووپای بە جارێ‌ گرتۆتەوە، ناوی ئەو گەلەیان بە هیند ‌و ئەورووپایی دیاری كردووە. ئەو گەلە وەك دەڵێن لەگەلێ‌ هۆز پێكهاتبوو، پێش ئەوەی ئەم هۆزانە بكەونە كۆچ ‌و بڵاو ببنەوە، لە نیشتمانە كۆنەكەی خۆیاندا بە درێژایی دەشتەكانی خۆرهەڵات و باكووری خۆرهەڵاتی دەریای قەزوپن (خەزەر) نیشتەجێ‌ ببوون. هەمووی ئەو هۆزانەش كە بەگشتی ئەو گەلەیان لێ‌ پێكهاتبوو، بە یەك زمان دەئاخافتن. ئەم زمانەش كە گەلانی ئاریایی ئیمڕۆ پێی دەدوێن هەمووی لەو زمانە هاوبەشەی زوویانەوە، لقیان هاویشتووە ‌و جیا بوونەتەوە.

خوێندنەوەیەکی جێندێری "ئەوبەری فەنەر" هاوسەری کومپوت، داگیرکەر و دایکی ونبوو

ن: شەهلا دەباغی

بەشی دووهەم

لە بەشی یەکەم دا، لە ڕێگای شکاندنی هێندێک لە کۆدەکان باس لەوە کرا کە چۆن تاکی کورد ئۆبژەیەکی داگیرکراوە، بەڵام ڕاڤەکردنی جێگەی ژن لەدەقەکەدا تەنیا وەک چەند پرسیار هاتنە ناو شیکردنەوەکە. ڕاستی ئەوەیە کە شیکردنەوەی جێگەی ژن لە دەقەکاندا، چ دەقێکی جیهانی و چ دەقێکی کوردی، یەک لە سەرەکیترین و حەساسترین باسەکانە و باسکردن لەو ئاڵۆزییە، وەک هەر باسێکی دیکە، دەبێ بە دیقەتەوە بکرێ. با بگەڕێینەوە ناو دەقی "ئەوبەری فەنەر" و پۆزیشنی ژن لەناو ئەو دەقەدا.

منداڵێکی دە-دوازدە ساڵە کە فامی کردۆتەوە و تەنانەت هەستی جنسی و قسەوباسی دەوروبەری دەناسێ باسی ڕووداوێک لە کورەخانەیەک دەکا کە چۆن بابی لەگەڵ خاوەن کورەخانەکە تووشی شەڕ دەبێ:

سوبژەی داگیرکراوی بێ‌وڵات خوێندنەوەی کورتەچیرۆکی "ئەوبەری فەنەر

ن: شەهلا دەباغی

بەشی یەکەم

ئەگەر لەو ڕەخنانە گەڕێین کە لەسەر هێندێک لە تیئۆرییەکانی فرۆید هەیە و ئێرە جێگای باسیان نییە، ئەوە دەکرێ بۆ خوێندنەوە و شیکردنی هێندێک چیرۆک کەڵکیان لێ وەربگرین. بە ڕای فرۆید خەون لە ڕاستیدا ئامانجێکی هەیە، گەیشتن بە ئارەزوو. تاک خەون دەبینێ تا لە گوزارەکانی ژیانی لە خەوندا بە ئامانجێک بگا یا بەرەو ڕووی گرفتێک بێتەوە. دیارە ئەو "تاک"ەی فرۆید مەبەستێتی، تاکی ئورووپایی مۆدێڕنە نەک تاکی ڕۆژهەڵاتی و کورد. بەو حاڵەش دەکرێ تیئۆرییەکانی فرۆید بۆ شیکردنەوەی هێندێک دەقی کوردی بەکار بێنین و ڕێگایەک بکەینەوە بۆ Psyche/ ڕەوانی تاک. خه‌ون بۆ فرۆید به‌ مانای ئه‌وه‌یه که به وێنه بیرده‌کەینه‌وه. ڕه‌وانی ئینسان به‌گوێره‌ی فرۆید وه‌ک ده‌قێکه‌ 'بڵاو و پڕ له دژایه‌تی ‌و ناته‌بایی'. "ضمیر ناخودآگاه"The Unconscious ژێرخانێکی قوڵە پڕ لە ئارەزوو و هەستی خەوتووی ناهوشیاری هەژێنەر. 

بیانیەی کانون نویسندگان کوردستان در رابطە با نسل‌کشی در عفرین

 تودەهای مردم کوردستان

آزادیخواهان و فعالان دیموکراسیخواه

مراکز حقوق بشری در جهان

چنان کە همە می‌دانید، ارتش اشغالگر ترکیە، تحت تأثیر انتخابات سال آیندەی آن کشور، با پیشاهنگی اردوغان، رئیس جمهور اسلامگرای ترک، در طرحی مشترک با رژیم اسلامی تهران برای نابود ساختن پیشرفت‌های چند سال اخیر ملت کورد و نسل‌کشی این ملت در خاورمیانە، همچنین بە نیت از میان بردن امید نزدیک شدن بە خواست و آرزوهای دیرین ملت کورد، اقدام بە لشکرکشی ترسناک و جنایتکارانە بە سوی کانتون عفرین و کشتن زنان و کودکان و مردم مدنی و بی‌دفاع آن منطقە نمودە است. این لشکرکشی و نسل‌کشی بە بهانەی تهی و واهی نابودکردن تروریسم و حفظ امنیت مرزهای ترکیە آغاز شدە است، در حالی کە تمام دنیا می‌داند، این بهانە پوچ و تهی‌ست، و در این جنگ اگر طرف تروریست وجود داشتە باشد، بدون شک آن طرف تروریست رژیم اشغالگر ترکیە و گروه‌های بدنام و شناختە شدەی تروریستی، مانند جبهە‌النصرە و دیگر گروه‌های خونریز اسلامی تحت فرمان و رهبری اردوغان هستند، کە آرام‌ترین و دموکراتیک‌ترین منطقەی کشور بلازدەی سوریە را هدف یورش و لشکرکشی خود قرار دادەاند.

بەیاننامەی کانوونی نووسەرانی کوردستان سەبارەت بە عەفرین

کۆمەڵانی خەڵکی کوردستان

ئازادیخوازان و تێکۆشەرانی دیموکراسیخواز

ناوەندە مرۆڤدۆستەکانی جیهان

وەک هەموو لایەک دەزانن ئەرتەشی داگیرکەری تورکیە، لەژێر کاریگەریی هەڵبژاردنەکانی ساڵی داهاتووی ئەو وڵاتەدا، بە پێشڕەویی ئەردوغان، سەرۆککۆماری ئیسلامگەرای ئەو وڵاتە، هەروەها پاش گەڵاڵەی هاوبەش لەگەڵ ڕێژیمی ئیسلامیی تاران بۆ پاشەکشەکردن بە پێشکەوتنەکانی چەند ساڵی ڕابردووی نەتەوەی کورد و قڕکردنی ئەم نەتەوەیە لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و بێهیواکردنی نەتەوەکەمان لە وەدیهێنانی ئامانجە دێرینەکانی، دەستی داوتە هێرشێکی هۆڤانە و تاوانبارانە بۆ سەر کانتۆنی عەفرین و کوشتنی ژن و مناڵ و خەڵکی سیڤیلی ئەو دەڤەرە. ئەو هێرشە کۆمەڵکوژییە بە بیانووی لەنێوبردنی تیرۆریزم و سەقامگیرکردنی سنوورەکانی تورکیە دەستی پێ کردووە، کەچی هەموو دنیا دەزانێت ئەمە بیانوویەکی پووچە و ئەگەر تیرۆریستێک لەم شەڕەدا هەبێت، ئەوا ڕێژیمی داگیرکەری تورکیە و تیرۆریستە بەدناوەکانی بەرەی نوسڕە و گرووپەیلە خوێنڕێژە ئیسلامییەکانی سەر بە ئەردۆغانن، کە دیموکراتیکترین و ئارامترین بەشی وڵاتی بەڵالێدراوی سووریەیان کردووەتە ئامانج.