کتێبێک لەبارەی ناسنامەی کولتووری و سینەمای کوردەوە چاپ کرا

کتێبی شوناسی فەرهەنگی و سینەمای کورد لە نووسینی د. خوسرەو سینا کە لە لایەن بڵاڤگەی لۆگۆسەوە چاپ کراوە، لە ئێران و ڕۆژهەڵاتی کوردستان چاپ و بڵاو کرایەوە.

 بەپێی ڕاپۆرتی ماڵپەڕە خۆجێیەکانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان ئەم کتێبە لە لایەن د. خەسرەو سینا، نووسەر و دەرهێنەری بەناوبانگی کوردەوە لە دە بەش پێکهاتووە و بە پێشەکییەک لە د. فەرزان سجوودی، مامۆستای زانکۆی هونەری تاران لە 200 لاپەڕەدا چاپ کراوە.

 کتێبی شوناسی فەرهەنگی و سینەمای کورد، هەوڵێکە بۆ خوێندنەوە و پێناسەکردنی چیەتی و ناسنامە و ڕەوتی سینەمای کوردستان، یان بە گێڕانەوەیەکی ڕوونتر، پرسیار لە بوون یان نەبوونی وەها سینەمایەکە.

بەرگێک لە شانامەی کوردی وەک باشترین کتێبی توێژینەوەی ساڵ هەڵبژێردرا

بەرگی یەکەمی "شانامەی کوردی - ڕووسەم و زووراو"  کە لە لایەن "د. بێهرووز چەمەن‌ئارا"ەوە ساغ‌ کراوەتەوە و پێشەکی بۆ نووسراوە، وەک باشترین کتێبی لێکۆڵینەوەی ساڵ لە پاڕێزگای سنە لە لایەن زانکۆی کوردستانەوە هەڵبژێردرا.

  ئەم کتێبە لە لایەن چاپەمەنی مانگ لە بانە و لە 353 لاپەڕەدا چاپ و بڵاو کراوەتەوە، د.کتۆر چەمەن‌ئارا کە ئێستا پرۆفیسۆری یاریدەرە لە بەشی زمان و ئەدەبیاتی کوردی‌ لە زانکۆی کوردستان لە سنە، بە هەڵسەنگاندنی نۆ دەستنووسی، 1060 دێڕی شانامەی کوردی لەژێر ناوی چیرۆکی "ڕووسەم و زووراو"دا ساغ‌کردووەتەوە.

 ئەم کتێبە کە بە شێوازێکی شیاو لە لایەن چاپەمەنی مانگەوە کەوتووەتە بەر دیدی خوێنەران، چەند تایبەتمەندیی گرنگ لەخۆ دەگرێت کە لە لایەن د.چەمەن‌ئاراوە پێشەکییەکی چڕوپڕ بۆ بەرهەمەکە نووسراوە و لە نزیکه‌ی ٨٠ لاپەڕەدا، توێژەر هەوڵی داوە بە وردی ژانری شانامەی کوردی شی بکاتەوە.

دوو شێعری جەلیل ئازادیخا

جەلیل ئازادیخا 

”بەدیار غرووری شكاوی شاخەوە”

ئێستائەو

هەنگاوەكانی داگیركەر دەژمێرێ

من شەو

بەدیار غرووری شكاوی شاخەوە

پەڕ پەڕ مەعسومیەتی بەفری تازە و

شەرافەتی دزراوی چەكێك

دەهۆنمەوە

بۆ سەربەستی هەتك كراوی

هەڵۆیەكی زامار

ئێستا ئەو

جەستەی گرمۆڵەی بەباوەشی

ئازار دەسپیرێت

من هەڵپڕووكانی حەسرەتەكانی

خاك

شارا دەكەم

ئێستا

پێگه‌ى ئه‌ده‌بى مناڵان له‌ رۆژهەڵاتی كوردستان

شه‌ریف فه‌لاح 

به‌رایى:

سه‌رنجدان به‌ ئه‌ده‌بیاتی منداڵان له‌لایه‌ن ئێمه‌ كوردانه‌وه‌ دواتر و دێرتر له‌ هه‌موو نه‌ته‌وه‌كانی تر ده‌ستی پێكردووه‌، ئه‌گه‌ر له‌ رۆژئاوا «جیمز جان وی» – رۆحانی مه‌سیحی- یه‌كه‌مین كتێبی له‌ ساڵی ۱۶۷۱ زایینی بۆ منداڵان نووسی و له‌ ئه‌مریكا یه‌كه‌مین خوێندنگه‌ی منداڵانی ته‌مه‌نی ۹ به‌ره‌و ۱۶  ساڵ له‌ ساڵی ۱۸۰۳ زایینی داده‌مه‌زرێت  و له‌ ئێرانیشدا له‌ ساڵی ۱۳۴۱ هه‌تاوی، ئه‌نجومه‌نی كتێبی منداڵ داده‌مه‌زرێت. ته‌واوی ئه‌مانه‌ باس له‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ نه‌ته‌وه‌ جیاوازه‌كان له‌مێژه‌ بۆ به‌ده‌ستهێنانی ئامانجه‌كانی خۆیان و سازدانی كۆمه‌ڵگایێكی ئایدیال ئه‌م ره‌وته‌یان ده‌ست پێكردووه‌ و بۆ پێشڤه‌بردنی ئه‌ده‌بیاتی منداڵان هه‌وڵێكی زۆر ده‌ده‌ن، به‌داخه‌وه‌ به‌ هۆی جۆراوجۆرى سیاسى، كۆمه‌لایه‌تى ئێمه‌ هێشتاكه‌ له‌ سه‌ره‌تای رێگه‌ داین، هه‌رچه‌نده‌ ره‌نگه‌ بتوانین ئه‌وه‌ش بڵێین كه‌ ئێمه‌ش له‌م چه‌ند ده‌یه‌ی دواییدا سه‌رنجمان داوه‌ته‌ ئه‌ده‌بیاتی منداڵان و ده‌ستمان پێكردووه‌ و جێگه‌ی خۆشحاڵییه‌ كه‌ چووینه‌ته‌ ریزی ئه‌م بزووتنه‌وه‌ جیهانیه‌وه‌ هه‌رچه‌نده‌  ره‌وته‌كه‌ پچڕ پچڕ و له‌رزۆكى و لاوازیى زۆرى پێوه‌ دیاره‌ كه‌ هۆیه‌كانى له‌ چوارچێوه‌ى ئه‌م وتاره‌دا ناگونجن.

خوێندنەوەی چیرۆکی گۆڕستان لە نووسینی خەبات ڕەسووڵی

"دەنگ" لە گۆڕستان دا
خوێندنەوەی چیرۆکی گۆڕستان لە نووسینی خەبات ڕەسووڵی

شەهلا دەباغی
 با هەوەڵ چیرۆکەکە بخوێنینەوە:گۆڕستان، ٢٣ی نومبری ٢٠١٦
من گوتم: ئەگەر بێ بۆ خۆم دەیکوژم. لەڕێوە ملی دەگرم و بەم عەرزەی دادەدەم و تا هەناسەی لێ نەبڕم بەری نادەم. نا.... نا ئاوا زووش نابێ بمرێ. گوریسێک لە ملی دەکەم و بەدوای خۆمدا رایدەکێشم تا دەخنکێ و لاشەی هەپروون بە هەپروون دەبێ.من گوتم: ئەی ئەگەر نەهات؟ کێ دەڵێ پاش بیست ساڵ زیندان هەڵدەستێ و دێ بۆ ئێرە؟ خۆ بە خۆشی پێی خۆش بێ، کوڕەکانی ناهێڵن. تازە هەرچی بووە، بووە. شەیتان بە نەحلەت بکە و سەرت بەردەوە و ژیانی خۆت بکە. نایا بە تەما مەبە.من گوتم: ئەو کات منداڵ بووم، دەی خۆ ئێستا منداڵ نیم. ئەو نایا من دەچم.من گوتم: وەڵڵا لەتوپەتت دەکەن. هەر سەگەکانی بەردەرکەیانت تێ بەردەن بەسە.من گوتم: باشە ئەو دینم گاوانە بۆ بەریاندا؟ بۆ وەک سەگ نەیان تۆپاند؟
من گوتم: دەی دوای ڕاپەڕین کەس لە زیندان نەما هەموو بەربوون، ئەویش هاتۆتەوە.من گوتم: خۆ منیش نەیکوژم مامەکانم هەر دەیکوژن.من گوتم: وەڵلا هیچ گونیشیان پێی ناچێ. تۆ ئەو کات منداڵ بووی، ئەوان پیاوی ژن و منداڵدار بوون. بیانویستبوایە بیکوژن هەر ئەو کات دەیانکوشت.من گوتم: نا فریا نەکەوتن حکوومەت زوو هات و گرتیان.من گوتم: خۆت فریو دەدەی. تا گرتیان سێ رۆژ وەک کەڵەگا لە نێو ئاواییدا خولاوە و قەڵسەی گێڕا. چما پیاو هەبوو بڵێ پشت چاوت برۆیە.من گوتم: باشە من چ بکەم؟ بیکوژم دەمکوژنەوە، نەیکوژم ئەی خوێنی باوکم کێ تۆڵەی بکاتەوە؟

گۆڕستان

خەبات ڕەسووڵی

من گوتم: ئەگەر بێ بۆ خۆم دەیکوژم.لەڕێوە ملی دەگرم و بەم عەرزەی دادەدەم و تا هەناسەی لێ نەبڕم بەری نادەم.نا....نا ئاوا زووش نابێ بمرێ. گوریسێک لە ملی دەکەم و بەدوای خۆمدا رایدەکێشم.تا دەخنکێ و لاشەی هەپروون بە هەپروون دەبێ.

من گوتم: ئەی ئەگەر نەهات؟کێ دەڵێ پاش بیست ساڵ زیندان هەڵدەستێ و دێ بۆ ئێرە؟خۆ بە خۆشی پێی خۆش بێ، کوڕەکانی ناهێڵن.تازە هەرچی بووە،بووە.شەیتان بە نەحلەت بکە و سەرت بەردەوە و ژیانی خۆت بکە.نایا بە تەما مەبە.

من گوتم: ئەو کات منداڵ بووم،دەی خۆ ئێستا منداڵ نیم.ئەو نایا من دەچم.

من گوتم: وەڵڵا لەتوپەتت دەکەن.هەر سەگەکانی بەردەرکەیانت تێ بەردەن بەسە.

من گوتم: باشە ئەو دینم گاوانە بۆ بەریاندا؟بۆ وەک سەگ نەیان تۆپاند؟

من گوتم: دەی دوای ڕاپەڕین کەس لە زیندان نەما هەموو بەربوون،ئەویش هاتۆتەوە.

من گوتم: خۆ منیش نەیکوژم مامەکانم هەر دەیکوژن.

من گوتم: وەڵلا هیچ گونیشیان پێی ناچێ.تۆ ئەو کات منداڵ بووی ،ئەوان پیاوی ژن و منداڵدار بوون.بیانویستبوایە بیکوژن هەر ئەو کات دەیانکوشت.

شیعری ڕەحیم لوقمانی

1

ژنێک لە پاریس:

لە تاکبەندی تەریکمەندی ئازادیما

سەرم لە سەر ڕانی ساردی تەنیاییدا

دەست لە ملی وەفای ئەم سەگەکوڵکنەم

سپاس بۆ خوا !

چونکە دەکرا لە "کابول"دا

لە نێو بەندی ڕووبەندێکی تاریک،

هاوسەرم، ڕیشێکی چڵکنی کەللەڕەق با و 

سێ ژەمەیشم،

شەرع و شەلاق و شەق بایە !

2

ژنێک لە ئێراق:

لە کەژاوەی خەوزێڕینی قەڵای حزبێک،

دەستم لە گیرفانی خاکدا و 

سەرم لە گەڵ سەرانی هەندەران

منداڵم دۆلاربازی قوماربازەکانی لەندەن

مێردم، سواری حیزبی خۆشبەز،

بازرگانی سیاسەتە !

ڕۆژێک لەندەن، ڕۆژێک تاران یان ئانکارا, 

سیاسەتمان بۆ باردەکەن

سپاس بۆ خوا،

خزم و نزم و سووک و دزمان

سواری حیزب و تەیار دەکەن

گەر ساڵێکیش نەبوو بەرگی پاشایی بپۆشین،

خەڵكی گوند و شارێک چییە! بۆی دەفرۆشین ...!

(ڕەحیم لوقمانی)

کۆبەرهەمی حەسەن قزڵجی لە هەولێر چاپ و بڵاو کرایەوە

کاتژمێر 3ی پاشنێوەرۆی ئەمڕۆ یەکشەممە 2017/11/26 لە ماڵی وەفایی لە شاری هەولێر، لە ڕێوڕەسمێکدا کتێبی کۆبەرهەمی حەسەن قزڵجی، چیرۆکنووس، ڕەخنەگر و وەرگێڕی ناسراوی کورد لە ئامادەکردنی موحسین قزڵجی بڵاو کرایەوە.

 لە ڕێوڕەسمەکەدا کەلە (ماڵی وەفایی بۆ وتووێژی هزری، ئەدەبی و هونەری) ڕێک خرابوو، کۆمەڵێک، ئەدیب، نووسەر شاعیر و ڕۆشنبیری باشوور و ڕۆژهەڵاتی کوردستان ئامادە بوون، سەرەتا زیرەک کەمال وەک سەرپەرشتیاری کتێبەکە لەبارەی ئامانجی پرۆژەکە بۆ ئامادەبوان قسەی کرد.

 زیرەک کەمال، ڕاوێژکاری سەرۆکی حکوومەتی هەرێمی کوردستان، لەمبارەوە گوتی: "ئەم کتێبە کە بەشێک لە بەرهەمەکانی حەسەن قزلجی، چیرۆکنووس، ڕەخنەگر و وەرگێڕی لەخۆ گرتووە، پێشنیارەکەی لە سمینارێکەوە هاتووە کە ساڵی پار لە ئەڵمانیا پێکهات و لە کۆتاییدا چەند ڕاسپاردەیەک دران و کە دوویان بریتی بوون لە نامەیەک بۆ بەڕێز نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی حکوومەتی هەرێمی کوردستان بوو کە تێیدا داوا کرابوو کۆ بەرهەمەکانی حەسەن قزلجی چاپ و بڵاو بکرێنەوە و هاوکات لە شاری هەولێر پەیکەرێکی بۆ ساز بکرێت.

پرسەنامەی کانوونی نووسەرانی کوردستان سەبارەت بە کۆچی دوایی نووسەر و ئەدیبی کورد عەلی ئەشرەف دەروێشیان

بەداخ و کەسەرێکی زۆرەوە ئەدیب و چیرۆکنووس و کەسایەتی ناسراوی کورد عەلی ئەشرەف دەروێشیان کۆچی دوایی کرد. مامۆستا دەروێشیان ئەگەرچی وەک زۆرێک لە نووسەران و ئەدیبانی کوردی بێبەش لە خوێندندی کوردی و لەژێر ستەمی نەتەوایەتیدا نەیتوانیووە بەرهەمە ناوازەکانی بە زمانی زگماگی خۆی بڵاو بکاتەوە بەڵام بەردەوام لە هەوڵ و تێکۆشانی فەرهنگی و سیاسی لە پێناو ئازادی و یەکسانیدا بوو و بڕوای تەواوی بە مافە ئینسانییەکانی نەتەوەکەی و هەموو مرۆڤێکی زوڵم لێکراوی ئەم جیهانە نابەرابەرە بوو. کۆچی لەپڕی مامۆستا دەروێشیان دڵی هەموو نووسەر و ئەدیب و تێکۆشەرێکی خەمبار کرد و جارێکی دیکە رووناکبیرانی کوردی بەرەورووی خەمی گەورەی لەدەستدان و ماڵئاوایی کردن لە هۆنەرێکی دیکەی "زمان‌غەریب"ی کردەوە.

کانوونی نووسەرانی کوردستان بەم بۆنە ناخۆشەوە سەرەخۆشی لە بنەماڵەی بەڕێزی دەروێشیان و دۆست و هاوڕێیانی و هەموو نووسەران و ئەدیبانی کورد و کوردستان دەکا و هیوادارە بزووتنەوەی فەرهەنگی ـ ئەدەبیی کوردستان شێلگیرتر لە هەمیشە بەرەو ئاواتە یەکسانیخوازانەکەی مامۆستا دەروێشیان هەنگاو بنێ.

27/10/2017

بەیاننامە سەبارەت بە ڕووداوەکانی پاش ڕیفراندۆمی سەربەخۆییی باشووری کوردستان

کانوونی نووسەرانی کوردستان (ڕۆژهەڵات) لەبارەی ڕووداوەکانی پاش ڕیفراندۆم ڕاگەیەندراوێکیان بڵاو کردووەتەوە و وێڕای پشتگیری لە مافە ڕەوا و یاساییەکانی کوردستان، ئیدانەی هێرشی میلیشیا شیعەکانی ئێران و عێراقیان بۆ سەر کوردستان کردووە.

بەیاننامەی کانوونی نووسەرانی کوردستان (ڕۆژهەڵات)

(سەبارەت بە ڕووداوەکانی پاش ڕیفراندۆمی سەربەخۆییی باشووری کوردستان)

هاونیشتمانیانی خۆشەویست!

حیزب و ڕێکخراو و لایەنە سیاسییەکانی کوردستان و عێراق!

کۆڕ و کۆمەڵە مافپەروەر و مرۆڤدۆستەکانی دنیا!

وەک هەموو لایەک دەزانین ڕووداوە خێراکانی پاش ڕیفراندۆمە یاسایی و دێمۆکرتیکەکەی باشووری کوردستان، کە بەپێچەوانەی دەستووری عێراقی فیدراڵەوە، بە هێرشی کۆمەڵێک هێزی میلیشیای وڵاتانی عێراق و ئێران و هاوئاهەنگیی هەندێ کەسی دەرس لە مێژوو وەرنەگرتووی نێوخۆی کوردستان هاتە ئاراوە، کۆمەڵێک دەرەنجامی مەترسیداری لێ کەوتەوە، کە پێش هەموو لایەنێک ڕووبەڕووی گەل و نەتەوەکەمان بووەتەوە و، وێڕای دووبارەبوونەوەی تاوانە بەدناوەکانی ئەنفال و کۆمەڵکوژکرانی گەلەکەمان لە باشوور، کاریگەریی لەسەر پارچەکانی دیکەی کوردستانیش دانا. ئەگەر کاریگەرییە سایکۆلۆژی و مەعریفی- مێژووییەکەی ئەو ڕووداوانەش وەلا بنێین، فەرزبوونی واقعی تاڵی دووبەرەکی و شپرزەکردنی یەکڕیزیی بڕیاری سیاسی لەم کارەسات و قەیرانەدا کە بەرەوڕووی نەتەوەکەمان بووەتەوە، پرسێکی هێندە مەترسیدارە، کە خۆبواردن لێی دەمانخاتە لێواری سامناکی "مان" و " نەمان"ەوە. بۆیە وەک کانوونی نووسەرانی کوردستان (ڕۆژهەڵات) وێڕای مەحکوومکردنی ئەو گەلەکۆمە هەرێمی و هۆڤانەیە داواکارین:

سنە.. کتێبی زمان و وێژه‌ی کوردی بۆ خوێندنی زانکۆ بڵاو کرایه‌وه‌

کتێبی "زمان و وێژه‌ی ئه‌ده‌بی کوردی" له‌ شاری سنه‌ بۆ خوێندنی ئاستی زانکۆی کوردستان بڵاو کرایه‌وه‌.

 بەپێی ڕاپۆرتی سەرچاوە خۆجێیەکانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان،‌ کتێبی "زمان و وێژه‌ی ئه‌ده‌بی کوردی" له‌لایه‌ن د. به‌ختیار سه‌جادی، مامۆستای زانکۆ و بەڕێوەبەری بەشی زمان و ئەدەبی کوردی لە زانکۆی کوردستان و مه‌زهه‌ر ئیبراهمی نووسراوه‌ و ڕه‌وانه‌ی بازاڕی کتێب کراوه‌.

 کتێبه‌که‌ له‌لایه‌ن بڵاوڤگه‌ی گوتار له‌ شاری سه‌قز له‌ چاپ دراوه‌.

 ئه‌م کتێبه‌ وه‌ک یه‌که‌م کتێبی زانکۆی کوردستان له‌ شاری سنه‌یه‌ که‌ بۆ وانه‌ وتنه‌ی فێرکاریی زمانی کوردی و له‌ ئاستێکی زانکۆی نووسراوه‌ته‌وه‌ و بڕیار و‌ایه‌ له‌ زانکۆی کوردستان لە سنە به‌ وانه‌ بگوترێته‌وه‌.

 ماوه‌ی سێ ساڵه‌  به‌شی زمانی کوردی له‌ زانکۆی کوردستان له‌ سنه‌ کراوه‌ته‌وه‌ و ساڵانه‌ نزیکهی‌ ۳۰ خوێنکاری زمانی کوردی وه‌رده‌گرێت.

بەرهەمێکی دیکەی عەلی‌ئەشرەف دەروێشیان کرایە کوردی

چیرۆکەکانی ئەو ساڵانە، لە نووسینی عەلی‌ئەشرەف دەروێشیان نووسەری کوردی خەڵکی کرماشان، لەلایەن شەریف فەلاح شاعیر و وەرگێڕی ڕۆژهەڵاتی کوردستانەوە وەرگێڕدرایە سەر زمانی کوردی.

 ئەم بەرهەمە پێنجەمین بەرهەمی وەرگێڕانی شەریف فەلاح و نۆیەمین کتێبی چاپکراوییە کە بە قەبارەی بچووک و لە دووتوێی 108 لاپەڕە و بە ئەژماری 100 دانە لەلایەن "چاپەمەنیی مانگ" لە بانە چاپ و بڵاو کراوەتەوە.

 چیرۆکەکانی ئەو ساڵانە، چوار چیرۆکی درێژی مێرمنداڵانی لەخۆ گرتووە کە بە قەڵەمی پڕ لە سیحری عەلی ئەشرەف دەرێشیان، نووسەری ناوداری کوردی فارسی نووسی کرماشان و بە ناوەرۆکی سیاسی، بەڵام بە زمان و دەربڕینی منداڵانە نووسراون و باس لە دۆخی کۆمەڵگەی کرماشان لە ساڵانی سەرەتای شۆڕشی گەلانی ئێران دەکات.

 ئەم چوار چیرۆکەی دەروێشیان لە ساڵانی ڕابردوودا بە فارسی هەرکامەیان بەجیا چەند جار چاپ کراون و جارێکیش پێکەوە و لەژیر ناوی "قصەهای آن سالها" چاپ و بڵاو کراوەتەوە.